Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Odkrycia

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Znajdź nas i polub na Facebook

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Sezon 2014

Prace wykopaliskowe oraz badawcze prowadzono w okresie między 8 sierpnia, a 10 października. Zespół badawczy liczył niemal 60 osób (20 osób kadry, 15 studentów odbywających ćwiczenia terenowe oraz 23 wolontariuszy - w różnych terminach). Celem tegorocznej kampanii było nie tylko  przeprowadzenie wykopalisk i wstępne opracowanie odkrytego materiału, lecz także konserwacja obiektów metalowych wykonana przez pracownika Instytutu oraz zastosowanie nowych nie-inwazyjnych technik badawczych (częściowo testowanych już w roku 2013) w wykonaniu specjalistów z Akademii Górniczo-Hutniczej (AGH) w Krakowie (laserowe skanowanie wykopów) oraz z Uniwersytetu J. Kochanowskiego w Kielcach (prospekcja georadarem). Tak więc tegoroczne badania miały charakter interdyscyplinarny.

Prace wykopaliskowe miały miejsce na wszystkich trzech wykopach, lecz w Wykopie II ograniczały się tylko do dokończenia eksploracji studni odkrytej i częściowo przebadanej w pomieszczeniu 13 już w ubiegłym roku. Wtedy określono ją jako cysternę, jednak prace tegoroczne jasno pokazały, że jest to studnia. Studnia została wyeksplorowana do głębokości 7 m, zaś na głębokości 5,95 m wystąpiły wody gruntowe, które znacznie utrudniały prace: użycie pompy było konieczne. Z pomocą przyszli nam strażacy z lokalnej jednostki straży pożarnej, za co w tym miejscu serdecznie im dziękujemy. Studnia była wypełniona dużą ilością materiału ruchomego i ziemią. Były to przede wszystkim naczynia różnych kategorii: ceramika stołowa (np. ceramika z angobą, czerwono polewana ceramika tzw. wschodnia sigillata A itp.), naczynia bez dekoracji, ceramika kuchenna, amfory transportowe, niektóre z nich posiadały stemple na imadłach. Ponadto odkryliśmy fragmentarycznie zachowane figurki terakotowe, monety, obiekty metalowe itp. Wśród tych ostatnich były również trzy pociski do procy, z których dwa złączone ze sobą, dekorowane były przedstawieniami skorpionów, a trzeci miał wyobrażenie pioruna. Bazując na wstępnej analizie ceramiki oraz stempli amfor można stwierdzić, że materiał ze studni stanowi jednorodny, zamknięty depozyt datowany na okres hellenistyczny: od końca drugiego do ok. połowy I w. p.n.e. Z architektonicznego punktu widzenia, konstrukcja studni jest ściśle związana z pierwszą fazą istnienia stylobatu wschodniego portyku Agory, tak więc początkowa data tego portyku powinna zostać przesunięta nawet wcześniej, niż postulowano to w ubiegłym roku, tzn. na okres hellenistyczny. Jednakże należy mocno podkreślić, że ta hipoteza musi być dopiero potwierdzona przez analizę całego materiału, a szczególnie monet, których w studni odkryto łącznie niemal 60. 

Wykopaliska na dużą skalę zostały podjęte w Wykopie I usytuowanym w centralnej części kwadratowego placu Agory. Prace doprowadziły do oczyszczenia i poszerzenia odcinków wytyczonych tu i częściowo tylko przebadanych przez K. Nikolau (Nicolaou) w latach siedemdziesiątych XX wieku. Odcinki te zostały złączone z odcinkami badanymi przez naszą ekspedycję w obrębie Wykopu I w roku 2011. Cypryjski archeolog wysunął wówczas hipotezę, że odkryty został ołtarz. Nasze badania wykazały, że nie był to ołtarz, lecz fragment dużego, znakomicie skonstruowanego budynku, być może świątyni zorientowanej na osi wschód-zachód. Sposób konstrukcji murów, tzw. komorowy, który jest bardzo charakterystyczny dla okresu ptolemejskiego, oraz odkryty materiał (głównie ceramika), wskazują na okres hellenistyczny. Wydaje się, że budynek/świątynia pozostawał długo w użyciu i był wielokrotnie przebudowywany. W bezpośrednim jego sąsiedztwie, na południe, odkryto sporej wielkości jamę wypełnioną dużą ilością fragmentów ceramiki oraz figurek terakotowych, z których najpóźniejsze mogą być datowane na koniec II/pocz. I w. p.n.e. Prawdopodobnie w tym czasie omawiany obiekt przebudowano, a nieużywany już materiał wrzucono do jamy. W sumie w sezonie 2014 roku w Wykopie I odkryto i przebadano 26 struktur architektonicznych (z których 12 to były mury lub ich fragmenty, zaś pozostałe to podłogi i in. obiekty) oraz 124 konteksty.

Badania w Wykopie III koncentrowały się na strukturach odkrytych w ubiegłym roku i miały na celu eksplorację, aż do osiągnięcia skały macierzystej tam, gdzie to możliwe. Ponadto wytyczono poszerzenie wykopu na południe celem prześledzenia czy mury odkryte w sezonie 2013 mają kontynuację w tym kierunku i ewentualnie jaka jest ich relacja stratygraficzna ze stylobatem południowego portyku Agory. W rezultacie odkryliśmy część dużego budynku wzniesionego bezpośrednio na przyciętej skale i złożonego co najmniej z dwóch pomieszczeń; jego zachodnią ścianę stanowił świetnie zbudowany mur (S.302) odkryty w 2013 r. Budynek ten wzniesiono przed powstaniem południowego portyku Agory, ponieważ południowa cześć muru S.302 wyraźnie ma kontynuację pod stylobatem. Wstępna analiza ceramiki wskazuje, że ten duży budynek powstał najprawdopodobniej w okresie późnoklasycznym/wczesnohellenistycznym czyli w początkowej fazie powstawania miasta, a funkcjonował jeszcze po wzniesieniu południowego portyku Agory. Końcowa faza funkcjonowania tej budowli może być najprawdopodobniej określona na koniec II/początek I w. p.n.e. Trudno określić z pewnością funkcję opisywanej budowli; wydaje się jednak, że wysunięta w ub. roku hipoteza, iż jest to rodzaj magazynu, może być  podtrzymana.  Ogólne, w Wykopie III odkryto 12 nowych struktur (wśród nich 5 murów, dwie podłogi, kanał, wylewkę wyrównującą i in.), a także wyeksplorowano 194 konteksty.  

Począwszy od roku 2013 w ramach projektu wdrażamy i rozwijamy nowy system dokumentacji określony jako Archeologiczny i Archeometryczny System Informatyczny dla Paphos Agora Project (AASI dla PAP). Docelowo system ten połączy tradycyjną dokumentację archeologiczną i architektoniczną z Numerycznym Modelem Terenu (NMT), skorelowanym z bazą danych dokumentacji sprzężoną z ortofotomapą, a całość działa w środowisku Geograficznego Systemu Informacji (GIS). Z tego powodu w tegorocznej kampanii, podobnie jak w poprzedniej geodeci, pobierali pomiary tachimetrem, a po zakończeniu samych prac wykopaliskowych wykonano (od końca września do 9 października) laserowy skaning wykopów, prospekcję georadarem całego obszaru Agory oraz zdjęcia z powietrza przy użyciu drona-heksakoptera.

Tegoroczne badania przyniosły wspaniałe rezultaty, z których warte podkreślenia jest przesunięcie datowania stylobatu portyku wschodniego na okres hellenistyczny oraz odkrycie na Wykopie I oraz III dwóch dużych budowli zapewne publicznych (?) przypuszczalnie wzniesionych w okresie hellenistycznym. Tak wiec możemy stwierdzić, że najprawdopodobniej odkryliśmy agorę okresu hellenistycznego miasta Nea Pafos.

Text: Ewdoksia Papuci-Władyka

Zobacz galerię zdjęć